Gliceryna – co to jest i jakie ma właściwości?

gliceryna

Gliceryna to znany i powszechnie stosowany składnik kosmetyków. Szczególnie pożądane jest jej działanie nawilżające i ochronne, przez co znakomicie sprawdza się w pielęgnacji skóry i włosów. Czym dokładnie jest gliceryna? Jakie ma zastosowanie i właściwości? O czym warto wiedzieć, kupując kosmetyki z gliceryną?

Gliceryna najogólniej dzieli się na naturalną i syntetyczną. W tym artykule chciałabym się skupić na glicerynie pochodzenia naturalnego, która może być pochodzenia zwierzęcego (wytwarzana jest z tłuszczu zwierzęcego) lub pochodzenia roślinnego (z oleju sojowego, kokosowego lub palmowego). Zanim omówię właściwości gliceryny, kilka słów o niej samej.

Co to jest gliceryna?

Gliceryna, inaczej glicerol, z łaciny glycerolum, to alkohol trójwodorotlenowy powstający jako substancja uboczna w procesie produkcji mydła. Otrzymywana jest z produktów pochodzenia zwierzęcego, roślin lub ropy naftowej. Pod względem chemicznym jest wodnym roztworem propan-1,2,3-triolu.

Naturalnie gliceryna w śladowych ilościach występuje w niektórych owocach i warzywach. Obecna jest też w takich produktach jak nabiał, przetworzone warzywa i mięso, w płatkach owsianych i śniadaniowych, do których dodawana jest w małych ilościach, aby zagęścić konsystencję. Co więcej, gliceryna naturalna jest też obecna w organizmach wielu zwierząt, gdzie działa jak płyn zapobiegający zamarzaniu, co często decyduje o przetrwaniu danego osobnika w trudnych warunkach klimatycznych.

Gliceryna naturalna ma postać bezbarwnego, mętnego i bezwonnego syropu, który ma lekko słodkawy smak. Rozpuszcza się w wodzie i alkoholu.

Gliceryna została przypadkowo odkryta ponad 200 lat temu przy podgrzewaniu mieszaniny oliwy z oliwek i tlenku ołowiu. Za jej wynalazcę uważa się niemiecko-szwedzkiego aptekarza i chemika Carla Wilhelma Scheele’a, który w 1779 r. nazwał ją „słodką zasadą tłuszczu”. Nazwa „gliceryna” pochodzi od greckiego słowa oznaczającego „słodki” i została nadana w 1811 r. Wymyślił ją francuski chemik, Michel Eugène Chevreul.

Znaczenie gospodarcze i przemysłowe gliceryna zdobyła pod koniec XIX wieku, kiedy po raz pierwszy użyto jej do produkcji dynamitu. Na ten właśnie czas przypada opatentowanie przez Alfreda Nobla niesławnej nitrogliceryny.

Jak powstaje gliceryna roślinna?

Gliceryna roślinna jest wytwarzana w procesie ogrzewania bogatych w trójglicerydy tłuszczów roślinnych pod ciśnieniem lub razem z silnymi alkaliami takimi jak ług. Proces ten sprawia, że gliceryna oddziela się od kwasów tłuszczowych i miesza się z wodą, tworząc bezwonny i słodkawy syrop.

Glicerynę pozyskuje się przede wszystkim z tłuszczów, roślinnych i zwierzęcych. Dzięki prostej reakcji działania zasady na tłuszcz powstają dwa związki – gliceryna i mydło.

Głównym źródłem gliceryny roślinnej jest olej palmowy, sojowy lub kokosowy. Jest substancją higroskopijną (podatną na wchłanianie wilgoci) oraz hydrofilową (zdolną do łączenia się z cząsteczkami wody), przez co jest pożądanym składnikiem kosmetyków do pielęgnacji skóry i włosów.

Do czego stosuje się glicerynę?

Powszechnie glicerynę wykorzystuje się do produkcji kosmetyków i leków, zarówno tych do stosowania zewnętrznego, jak i wewnętrznego. Może przynosić korzyści zdrowotne, od zdrowia skóry po lepsze nawilżenie i wzmocnienie jelit.

Jeśli chodzi o leki, gliceryna jest częstym składnikiem leków nasercowych, czopków, leków na kaszel i środków znieczulających. Dzięki właściwościom gliceryny takim jak mieszanie się z wodą i etanolem jest wykorzystywana przy wykonywaniu leków recepturowych przygotowywanych w aptece indywidualnie dla pacjenta.

Kilka popularnych zastosowań gliceryny:

  • ceniony składnik nawilżający kosmetyków, ponieważ wykazuje zdolność do przyciągania i zatrzymywania wody
  • składnik świec i mydeł glicerynowych
  • składnik płynów do dezynfekcji zapobiegający przesuszeniu skóry
  • substancja pomocnicza w lekach, która poprawia ich smak i konsystencję oraz utrzymuje wilgoć
  • składnik leków na przeczyszczenie, głównie w formie czopków
  • dodatek do przetworzonej żywności i nabiału, aby zagęścić konsystencję
  • dodatek do mrożonek typu lody czy mrożone jogurty zapobiegający tworzeniu się kryształków lodu
  • dodatek do pasty do zębów, ponieważ zapobiega wysychaniu i twardnieniu
  • jako dodatek do ciepłej kąpieli poprawia poziom nawilżenia skóry oraz chroni przed podrażnieniami
  • jako napój glicerynowy (woda z dodatkiem gliceryny) znacznie lepiej niż sama woda poprawia nawodnienie organizmu, co jest ważne dla osób uprawiających aktywnie sport

Warto dodać, że czopki glicerynowe są wykorzystywane przy zaparciach, ponieważ gliceryna może wciągać wodę do jelit. Jej głównym zadaniem jest podrażnienie dolnego odcinka jelita grubego. W rezultacie działa przeczyszczająco i pomaga w płynnym przemieszczaniu się strawionego pokarmu przez jelita.

Zobacz, jak gliceryna sprawdza się w pielęgnacji skóry i włosów zimą:

Właściwości gliceryny do twarzy i włosów

Gliceryna kosmetyczna wykazuje szerokie działanie pielęgnacyjne typowe dla humektanta. Z jednej strony znakomicie nawilża, zmiękcza i wygładza, z drugiej wspomaga regenerację i chroni przed nadmiernym wysuszeniem. Dzięki swoim znakomitym właściwościom emulgacyjnym i higroskopijnym jest często używana jako składnik kremów nawilżających, przeciwzmarszczkowych, ochronnych oraz przeznaczonych do pielęgnacji dłoni i stóp.

Właściwości kosmetyczne gliceryny:

  • silnie i długotrwale nawilża
  • poprawia stan skóry i właściwości mechaniczne skóry
  • łagodzi podrażnienia
  • przyspiesza regenerację naskórka i gojenie się ran
  • zapobiega przesuszeniu i łuszczeniu
  • może zmniejszyć uczucie pieczenia i swędzenia
  • wykazuje działanie antybakteryjne, więc chroni skórę przed szkodliwymi mikroorganizmami
  • działa jak bariera chroniąca skórę przed szkodliwymi czynnikami, w tym wiatrem i zimnem
  • wzmacnia, wygładza, uelastycznia i ułatwia rozczesywanie włosów
  • zapobiega rozdwajaniu się końcówek

Kupując kosmetyk z gliceryną, upewnij się, że jej stężenie nie przekracza 25%, ponieważ może działać wtedy wysuszająco. Optymalnie jest sięgać po stężenie od 5 do 15%.

Gliceryna ma udokumentowane i potwierdzone działanie nawilżające. Badania wskazują, że nakładanie gliceryny na skórę może stopniowo poprawiać jej gładkość i elastyczność. Wyniki są obiecujące – kremy z gliceryną mogą zwiększyć nawilżenie skóry w ciągu zaledwie 10 dni! Co więcej, nawilżenie skóry po użyciu kremów glicerynowych utrzymuje się nawet do 24 godzin.

Jedno z badań z 2016 roku, którego wyniki zostały opublikowane w „Indian Journal of Dermatology”, określa glicerynę jako najskuteczniejszy środek utrzymujący wilgoć w porównaniu z innymi, jak np. kwas hialuronowy, alfa-hydroksykwasy (kwas mlekowy i kwas glikolowy) czy mocznik.

Czy gliceryna może rozjaśniać skórę? Okazuje się, że może w tym pomóc. Wprawdzie jest najbardziej znana ze swoich zdolności nawilżania i ochrony skóry, jednak obecnie coraz więcej się mówi o jej wykorzystaniu jako wybielacz skóry, np. przy bliznach potrądzikowych. Wciąż jednak jest niewiele badań potwierdzających tę tezę. Wiadomo jednak, że może pomagać, ponieważ zmiękcza naskórek i ułatwia jego złuszczanie – usuwając martwe komórki skóry, można rozjaśnić przebarwienia spowodowane przez trądzik, blizny lub plamy starcze.

Używanie gliceryny w połączeniu z innymi produktami, takimi jak cytryna i woda różana, może pomóc ożywić matową, suchą skórę i zmiękczyć ją, aby ułatwić złuszczanie.

Gliceryna na twarz

Podstawowymi kosmetykami zawierających glicerynę są wszelkie mazidła nawilżające, tj. kremy nawilżające do twarzy i balsamy do ciała, oraz ochronne jak pomadki do ust czy kremy na zimę. Znajdziesz ją zarówno w produktach dla dzieci, jak i dorosłych. W przypadku naturalnych i wegańskich kosmetyków dodawana jest gliceryna roślinna, która jest łagodna w działaniu i bezpieczna nawet dla wrażliwej skóry niemowląt.

Kosmetolog radzi: Czy gliceryna jest dobra na twarz?

Czy jest to pożądany składnik kosmetyków do twarzy i czy może zapychać pory?

kosmetolog radzi

Gliceryna kosmetyczna to składnik, który jest bardzo chętnie wykorzystywany w preparatach przeznaczonych do pielęgnacji twarzy. Nie bez powodu! Gliceryna pomaga szybko i długotrwale nawilżyć skórę, uelastycznić ją i zregenerować. Docenią to zwłaszcza osoby o cerze suchej i dojrzałej. Gliceryna świetnie chroni skórę narażoną na działanie szkodliwych warunków atmosferycznych – m.in. wiatrem i mrozem. Kosmetyki zawierające w składzie glicerynę (lub samą glicerynę) można z powodzeniem używać przez cały rok. 

Jest to jednak składnik, który wzbudza pewną obawę – gliceryna oskarżana jest bowiem przez wiele osób o zapychanie porów skóry. Czy słusznie? Otóż nie! Warto podkreślić, że gliceryna nie wykazuje właściwości komedogennych. Tym samym nie przyczynia się do powstawania zaskórników na skórze. Do rozwoju zaskórników może przyczynić się wiele czynników – jak np. inny składnik kosmetyku, wysokie stężenie danego składnika, zmiany hormonalne czy niewłaściwa dieta. Przyczyna może być czasem trudna do określenia. Gliceryna jest jednak substancją aknegenną, co oznacza, że zaostrza zmiany trądzikowe. Stosowana na skórę, zwłaszcza twarzy, sprzyja rozwojowi bakterii powodujących trądzik. W takim przypadku efekty są widoczne na skórze bardzo szybko – czasem już po kilku aplikacjach kosmetyku z gliceryną. Nie jest to więc składnik uniwersalny. Osoby o cerze mieszanej, tłustej i trądzikowej powinny się raczej wystrzegać gliceryny – zwłaszcza tej pochodzenia syntetycznego i zwierzęcego. Korzystniejszym wyborem jest dla nich gliceryna roślinna, która znacznie rzadziej wywołuje zmiany zapalne.

Gliceryna roślinna uważana jest za substancję bezpieczną. Jednak jej nakładanie najlepiej zacząć od niewielkiej ilości, aby zobaczyć, jak zareaguje Twoja skóra. Jeśli korzystasz z czystej gliceryny, rozcieńcz ją np. wodą różaną.

Gliceryna zapobiega wysuszaniu naskórka, stąd nie dziwi jej obecność w żelach do mycia twarzy czy naturalnych mydłach. Działa niczym środek łagodzący i zatrzymujący wilgoć w skórze, dlatego kosmetyki z gliceryną polecane są do skóry odwodnionej i przesuszonej, a także dojrzałej.

Gliceryna jest też polecana do pielęgnacji dłoni. Sprawdź artykuł:

Gliceryna na włosy

Gliceryna jest cennym humektantem, dlatego dodawana jest do szamponów i odżywek do włosów. Świetnie wiąże ze sobą substancje, dlatego warto wykorzystać ją do tworzenia maseczek na włosy w domu.

Tak samo jak w przypadku gliceryny na skórę, tak i tutaj jej zadaniem jest głównie nawilżenie i przeciwdziałanie przesuszaniu włosów i końcówek. Z drugiej strony może wzmocnić tzw. susz – dzieje się tak, jeżeli otoczenie jest suche, bo wtedy gliceryna zaczyna wyciągać wodę z tkanek. Dlatego gliceryna na włosy często pojawia się w towarzystwie emolientów, które tworzą warstwę okluzyjną i zapobiegają odparowaniu wilgoci.

W produktach do pielęgnacji włosów i skóry gliceryna jest powszechnie stosowana ze środkami okluzyjnymi, czyli innym rodzajem środka nawilżającego zatrzymującego wilgoć.

Gliceryna polecana jest do włosów słabych, łamiących się, niesfornych i puszących. Z tego względu jest częstym składnikiem odżywek wzmacniających i wygładzających oraz serum na końcówki. Możesz ją też dostać w aptece w czystej postaci. Wówczas wystarczy jedna kropla roztarta w dłoniach i naniesiona na mokre włosy, aby stały się błyszczące, gładkie i łatwe w rozczesywaniu.

Gliceryna – podsumowanie

Gliceryna znajduje szerokie zastosowanie w rozmaitych gałęziach przemysłu i branży kosmetycznej. Wynika to głównie z jej niskiej ceny, cennych właściwości i łatwości uzyskiwania. Od lat jest też pod lupą wielu instytutów badawczych, które po dziś dzień badają jej działanie, nie tylko w kontekście oddziaływania na skórę.

Dzięki temu, że jest bezpieczniejsza niż parafina, gliceryna polecana jest do skóry wrażliwej. Znakomicie się sprawdzi przy suchych, uszkodzonych i niesfornych włosach.

Znajdziesz ją w kosmetykach pod nazwą Glycerin. Pamiętaj, że producenci nie są zobowiązani do określania pochodzenia gliceryny, a obie, tj. zarówno ta syntetyczna, jak i naturalna, wykazują to samo działanie. Jeśli jednak zależy Ci na glicerynie roślinnej, bo np. wpisuje się w Twój styl życia, szukaj w INCI Glycerin vegetal.

Czy używasz gliceryny w pielęgnacji? Lubisz ten składnik? Podziel się swoim doświadczeniem w komentarzu!

Przeczytaj także

Cellulit wodny – co to jest, jak go rozpoznać i jak go zwalczyć?

Cellulit wodny – co to jest, jak go rozpoznać i jak go zwalczyć?

Elektryzowanie się włosów. Jak sobie z nim poradzić?

Elektryzowanie się włosów. Jak sobie z nim poradzić?

Komentarze (3)

  1. g
    Odpowiedzi ()
    1. Marysia Wajda
      Marysia Wajda
      Dzięki za wyłapanie tego błędu. Nobel opatentował nitroglicerynę, ale faktycznie nie był jej wynalazcą. Poprawione w tekście 🙂
  2. j
    jasiak
    Kupiłam szampon z gliceryną i przestały mi wypadać włosy.mialam przesuszoną skór głowy,piekła i bolała.Wszystko minęlo ale trochę szybciej przetłuszczającej się włosy.

Dodaj komentarz

Twój e-mail nie zostanie opublikowany