Parafina w kosmetykach – czy jest bezpieczna, a może lepiej jej unikać?

Parafina zaliczana jest do składników kontrowersyjnych, które zaleca się unikać w kosmetykach. Pytanie tylko, czy rzeczywiście jest szkodliwa dla skóry i organizmu? W artykule rozprawiamy się z mitami na temat parafiny i odpowiadamy na najczęstsze pytania, jak to, czy parafina wykazuje działanie komedogenne.

O parafinie zrobiło się głośno wraz ze wzrostem zainteresowania naturalną pielęgnacją. Zakłada ona stosowanie kosmetyków o prostym i czystym składzie, a więc pozbawionym składników ropopochodnych, parabenów, syntetycznych barwników czy sztucznych zapachów. Z tego też względu parafina znalazła się na czarnej liście. Prawdą jednak jest, że jest to substancja powszechnie występująca w takich kosmetykach jak kremy, balsamy do ciała, szminki czy bazy pod makijaż, przez co też znalezienie kosmetyku bez parafiny czy z zamiennikiem parafiny może być prawdziwą udręką. Tymczasem okazuje się, że parafina nie jest tak złym składnikiem, jak go malują. Owszem, w niektórych przypadkach lepiej jej unikać, ale nie warto jej z góry skreślać.

Co to jest parafina?

Parafiny to związki syntetyczne pozyskiwane w procesie destylacji ropy naftowej (stąd nazwa “substancje ropopochodne”). Wśród parafin wyróżnia się:

• olej parafinowy (INCI: Paraffinum Liquidum)
• wazelinę (INCI: Petrolatum)
• cerezynę (INCI: Ceresin)
• ozokeryt (INCI: Ozokerite)
• wosk mikrokrystaliczny (INCI: Cera Microcristallina)
• izoparafiny (INCI: Isoparaffin)

Parafina jest bezbarwnym olejem mineralnym, będącym mieszanką prostych, długołańcuchowych węglowodorów nasyconych. Wykazuje szereg właściwości przydatnych w kosmetyce, pielęgnacji i medycynie. Przede wszystkim natłuszcza i zapobiega utracie wilgoci z naskórka, przez co spotkać ją możesz nie tylko w kosmetykach, ale też w preparatach medycznych i lekach do stosowania miejscowego jak maści na wyprysk i alergie skórne. Jest też dodawana do doustnych leków na zaparcia – rozpuszcza ona zalegającą masę kałową i ułatwia jej wypróżnienie.

Na liście składników INCI parafiny znajdziesz pod nazwami: Paraffinum Liquidum, Paraffin, Synthetic Wax, Isoparaffin, Petrolatum, Cera Microcristallina.

Ogólnie parafinę dzieli się na parafinę miękką (topnieje w temperaturze 42-45 st. Celsjusza), parafinę twardą (topnieje w 60 st. Celsjusza) i parafinę ciekłą (bezbarwna i bezwonna). Z twardej parafiny wytwarza się świece, natomiast parafina ciekła, zwana olejem mineralnym, jest składnikiem kosmetyków i wyrobów medycznych. Do produkcji kremów, balsamów i pomadek stosuje się głównie parafinę miękką, zaś parafinę ciekłą – do maseczek na twarz i preparatów do kąpieli dla dzieci i dorosłych.

Zobacz kosmetyki z parafiną:

Czy parafina jest bezpieczna?

Parafiny są bezpieczne dla zdrowia skóry i całego organizmu. Przeciwnicy parafiny dowodzą, że jest to związek toksyczny i obcy dla ludzkiego organizmu. Argumentem jest to, że parafina nałożona na skórę powoduje zapychanie porów skórnych, co uniemożliwia skórze oddychanie, a to w rezultacie prowadzi do nagromadzenia się toksyn (a dalej nawet do chorób w wyniku kumulacji toksyn), jednak mit ten został obalony przez światowych ekspertów i dermatologów.

Związki z grupy parafin nie wywołują stanów zapalnych, nie kumulują się w organizmie, są nietoksyczne, nie uczulają i nie podrażniają. Do tego nie blokują gruczołów łojowych i nie hamują wydzielania sebum. Takie stanowisko reprezentuje m.in. WHO.

Biorąc pod uwagę, że zgodnie z aktualnym stanem wiedzy i badaniami parafina nie blokuje gruczołów łojowych, nie należy jej się obawiać, a tym bardziej demonizować. Owszem, parafina może wykazywać działanie komedogenne, ale jest to dość rzadkie i występuje właściwie tylko przy stosowaniu czystej parafiny. Parafina w kosmetykach, gdzie występuje obok innych substancji i ma niskie stężenie, nie działa komedogennie.

Co ważne, parafiny są surowcami o bardzo wysokiej czystości, co jest wymagane przez surowe regulacje prawne jak np. Rozporządzenie kosmetyczne 1223/2009/WE czy też wymagania branżowe opracowane przez Cosmetics Europe. Zgodnie z nimi, parafiny jako składniki kosmetyczne muszą odpowiadać jakościowo surowcom stosowanym w produktach leczniczych. O bezpieczeństwie parafiny może świadczyć również fakt, że olej mineralny (ciekła parafina) stosowany jest w żywności i za jego bezpieczeństwem opowiada się komitet naukowy Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA).

Czy parafina jest komedogenna i blokuje oddychanie skóry?

Niektórzy obawiają się parafiny ze względu na jej rzekome działanie komedogenne. Ma to wpływać na pojawienie się niedoskonałości, zaskórników i zmian trądzikowych. Jak już wspomnieliśmy, tylko czysta parafina może zatykać, jednak nie dotyczy to parafiny w kosmetykach. Najogólniej rzecz ujmując, w odpowiednim stężeniu parafina nie jest komedogenna ani nie uczula.

Warto na chwilę zatrzymać się na micie mówiącym o tym, że parafina uniemożliwia skórze oddychanie. Otóż wymiana gazowa przez skórę jest znikoma (konkretnie wynosi 1% w stosunku do całej powierzchni skóry, a ta wynosi do 2 mkw.), a proces oddychania u człowieka odbywa się przez płuca, a nie skórę. Dlatego też mówienie o “oddychaniu przez skórę” jest samo w sobie błędem. Nie można więc zaburzyć “procesu oddychania”, nakładając na skórę wazelinę czy olej parafinowy. Wprawdzie wiemy, skąd może się brać to wrażenie braku oddychania, jednakże przyczyną jest tu zaczopowanie porów skórnych, dlatego kluczowe jest dokładne oczyszczanie skóry.

Parafina w pielęgnacji – dla kogo?

Parafiny zastosowane na skórę tworzą film ochronny, który hamuje przeznaskórkową utratę wody z naskórka (TEWL), co pośrednio wpływa na poprawę nawilżenia. Tym samym parafina jest idealnym składnikiem dla osób z bardzo przesuszoną skórą i zniszczonymi dłońmi. Pojawia się też w kosmetykach do pielęgnacji skóry wrażliwej, atopowej i dla dzieci.

Ogromną zaletą parafiny jest jej wysoka stabilność i działanie ochronne. Dzięki temu wspiera i wzmacnia barierę ochronną skóry, a tym samym pomaga przywrócić skórze naturalne funkcje (co ma znaczenie np. przy skórze podrażnionej).

Olej parafinowy (mineralny), wazelina, większość olejów roślinnych w postaci czystej nie nadają się do stosowania przy każdym rodzaju skóry. Unikać lub oszczędnie stosować powinny je posiadaczki cery tłustej, mieszanej, łojotokowej, z tendencją do powstawania zaskórników. Bierze się to stąd, że tutaj skóra już sama w sobie nadmiernie wydziela sebum i ma skłonność do zapychania czy zatykania, a emolienty mogą to jeszcze potęgować.

Dodajmy, że parafiny tworzą warstwę okluzyjną, którą ciężej zmyć, na dodatek nie pomaga ciągła reaplikacja kosmetyku z parafinami czy olejami. To z kolei może prowadzić do zaburzenia naturalnego procesu utraty wilgoci z naskórka, a w efekcie do zaburzenia funkcji barierowych skóry, przez co paradoksalnie może stać się ona bardziej przesuszona. Rada na to jest prosta: wystarczy stosować mieszankę kilku substancji. To właśnie dlatego olejki do ciała czy oliwki bazują na oleju parafinowym z domieszkami tłuszczowymi.

Parafina w kosmetykach do włosów

Parafina, oprócz kosmetyków do pielęgnacji skóry, jest też dodawana do kosmetyków do włosów. Dzięki niej włosy przestają się elektryzować, dodatkowo odzyskują zdrowy blask. Ma tutaj głównie działanie kondycjonujące i ochronne. Dodatek parafiny do szamponów i odżywek sprawia, że włosy są lepiej chronione przed działaniem szkodliwych czynników zewnętrznych jak suche powietrze, mróz czy deszcz.

Parafinę poleca się stosować szczególnie na przesuszone, łamliwe i rozdwojone końcówki, ponieważ może pomóc zapobiec ich dalszemu zniszczeniu.

Warto tu zaznaczyć, że parafina nie jest zalecana przy włosach delikatnych i cienkich. Dlaczego? Dlatego, że kosmetyki z parafiną mogą tu nadmiernie obciążać włosy. Powinny jej unikać również osoby ze skłonnością do łupieżu.

Kosmetolog radzi: Parafina w kosmetykach dla dzieci

Parafina jest bezpiecznym składnikiem kosmetyków. Obecność parafiny w składzie produktów przeznaczonych do stosowania u dzieci nie powinna wzbudzać w nas ani oburzenia, ani niepokoju. Odpowiednie regulacje prawne wyznaczają standardy jakości i wykluczają ryzyko zanieczyszczenia tego składnika. Kosmetyki dedykowane do stosowania u niemowląt od pierwszych dni życia i dzieci do ukończenia 3 lat, uwzględniają dodatkowo szczególne potrzeby delikatnej skóry najmłodszych.

Skóra dziecka jest cieńsza i bardziej delikatna niż u dorosłych. Łatwiej się przesusza i ulega podrażnieniom. Parafina tworzy na skórze delikatny film ochronny, zmiękcza ją i wygładza. Zapobiega nadmiernej utracie wody i chroni naskórek przed niekorzystnymi czynnikami zewnętrznymi. Ze względu na bardzo dobre właściwości dermatologiczne, wysoką stabilność chemiczną i mikrobiologiczną, a także brak właściwości uczulających, parafina jest cennym składnikiem kosmetyków przeznaczonych dla dzieci i niemowląt. Parafinę możesz znaleźć m.in. w emolientach, oliwkach i kremach ochronnych na zimę.

Parafiny nie powinny obawiać się także kobiety w okresie ciąży. Jednym z ciekawych zabiegów kosmetycznych, z których mogą korzystać przyszłe mamy, jest maska parafinowa na dłonie i stopy. Parafina znakomicie regeneruje przesuszoną i podrażnioną skórę, o co nietrudno zwłaszcza w niesprzyjającym okresie jesienno-zimowym. 

Bezpieczeństwo parafiny w kosmetykach – podsumowanie

Parafina (lub parafiny) jest składnikiem bezpiecznym, dokładnie przetestowanym i powszechnie stosowanym w kosmetyce i medycynie, w tym w lekach. Ma dobry profil dermatologiczny, co oznacza, że nie uczula i nie podrażnia, zatem może być stosowana w przypadku skóry wrażliwej i alergicznej. Nie ma też obaw o jej toksyczności – liczne badania wskazują, że jest bezpieczna dla organizmu, nie wchodzi też w interakcję ze skórą. Takie stanowisko reprezentuje Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) oraz eksperci z Cosmetics Ingredient Review (CIR) Expert Panel.

Dlatego też nie demonizujmy tak parafiny, ponieważ narosło wokół niej wiele mitów, które nie mają w rzeczywistości uzasadnienia. Oczywiście, w niektórych przypadkach parafina może się nie sprawdzić, ale jest to kwestia indywidualna. Zatem do Ciebie zależy decyzja, czy sięgniesz kosmetyk z parafiną i w jakich okolicznościach.

Opracowano na podstawie:

1. “Czy parafiny w kosmetykach zatykają pory?”, Kosmopedia.org, link: https://www.kosmopedia.org/fakty-i-mity/oleje-mineralne-w-kosmetykach/czy-parafiny-w-kosmetykach-zatykaja-pory/ (dostęp 24.08.2022)
2. “Parafiny i oleje mineralne w kosmetykach”, Kosmopedia.org, link: https://www.kosmopedia.org/bezpieczenstwo/czarna-lista-skladnikow-kosmetycznych/parafiny-i-oleje-mineralne/ (dostęp 24.08.2022)
3. “Will Cetuximab-induced Follicular Rash get Worse with Moisturizers Containing Liquid Paraffinum?”, Japanese Journal of Clinical Oncology, Volume 44, Issue 6, June 2014, Pages 607–608, link: https://academic.oup.com/jjco/article/44/6/607/827923 (dostęp 24.08.2022)
4. “A review on the extensive skin benefits of mineral oil”, A. V. Rawlings,K. J. Lombard, International Journal of Cosmetic Science, vol.34, link: https://onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1111/j.1468-2494.2012.00752.x (dostęp 24.08.2022)
5. “Final Report on the Safety Assessment of Petroleum Distillate”, Cosmetic Ingredient Review, 1986, Journal of the American College of Toxicology, vol. 5, no. 3, link: https://journals.sagepub.com/doi/pdf/10.3109/10915818609141931 (dostęp 24.08.2022)
6. Bezpieczeństwo stosowania kosmetyków dla dzieci”, Kosmopedia.org, link: https://www.kosmopedia.org/bezpieczenstwo/bezpieczenstwo-wybranych-kategorii-kosmetykow/bezpieczenstwo-stosowania-kosmetykow-dla-dzieci/ (dostęp 15.02.2023).