Aromaterapia – jak stosować olejki eteryczne w domu?

Aromaterapia to naturalny sposób na to, aby na chwilę oderwać się od codziennych kłopotów, stresu czy nawet dolegliwości bólowych. Dzięki olejkom eterycznym możesz odprężyć się w domowym SPA. Zanim jednak oddasz się relaksowi, sprawdź, jak stosować olejki eteryczne w domu i jakie korzyści daje aromaterapia.

Aromaterapia wykorzystuje naturalne olejki eteryczne, które w zależności od rodzaju mogą dać różne rezultaty. Ich zaletą jest to, że to substancje naturalnie ekstrahowane z roślin i mają silniejszy zapach od ziół i roślin. Dzięki temu wystarczy odrobina, by w domu rozniósł się np. uroczy zapach róż. Jednak cieszenie się ulubionymi aromatami w domu to nie jedyne, na co możesz liczyć, stosując domową aromaterapię. Otóż esencje roślin mają bogaty skład chemiczny, który oddziałuje w określony sposób na umysł i ciało.

Co to jest aromaterapia?

Aromaterapia jest formą medycyny alternatywnej, w której wykorzystuje się naturalne substancje roślinne, głównie olejki eteryczne. Prócz nich w aromaterapii mogą pojawić się zioła, kadzidła, oleje kosmetyczne i inne substancje wykazujące działanie terapeutyczne.

Zadanie aromaterapii sprowadza się do pozytywnego wpływu na nastrój, umysł, zdrowie psychiczne i fizyczne, a także funkcje poznawcze.

Termin „aromaterapia” oznacza dosłownie „leczenie zapachem”. Został ukuty przez francuskiego perfumiarza i chemika René-Maurice’a Gattefossé w książce opublikowanej w 1937 roku. Publikacja ta omawia zastosowanie olejków eterycznych do leczenia wielu schorzeń. Warto dodać, że wcześniej autor odkrył potencjał olejku lawendowego w leczeniu oparzeń.

Aromaterapia jest uważana zarówno za sztukę, jak i naukę. Prawdą jest, że stosowana jest od tysięcy lat, a bazują na niej takie kultury jak chińska, indyjska czy egipska. W czasach starożytności składniki roślinne były dodawane do balsamów i olejków, które miały działać medycznie i religijnie. Samą destylację olejków eterycznych przypisuje się Persom w X wieku, chociaż badacze zwracają uwagę, że praktyka mogła być stosowana na długo przed tym. Pierwsze informacje o destylacji olejków opublikowano w XVI wieku w Niemczech.

Jakie właściwości mają olejki eteryczne stosowane na skórę i włosy, dowiesz się z artykułu:

Dzisiaj w dziedzinie nauki i medycyny aromaterapia zyskuje coraz większe uznanie, ponieważ wiele badań wykazało, że przynosi korzyści zarówno fizyczne, jak i psychiczne. Omawiamy je w dalszej części artykułu.

Jak działa aromaterapia?

Według Polskiego Towarzystwa Aromaterapeutycznego (PTA) aromaterapia polega na wprowadzeniu do organizmu różnego rodzaju substancji czynnych przy pomocy dróg oddechowych (wąchanie, inhalacje) i przez skórę (masaże, kąpiele, kompresy). Zatem aromaterapia bazuje na zmyśle węchu oraz skórze – warto to podkreślić, ponieważ nie należy podawać olejków drogą doustną! Nie stosujemy również olejków nierozcieńczonych na skórę, ponieważ może to doprowadzić do uciążliwych działań niepożądanych.

Do aromaterapii stosuje się:

• dyfuzory
• kominki ceramiczne
• inhalatory
• patyczki zapachowe
• sole do kąpieli
• olejki, kremy lub balsamy do masażu lub stosowania miejscowego
• parówka na twarz
• okłady na ciepło i zimno
• maski gliniane

Co istotne, poszczególne elementy potrzebne do wykonania aromaterapii można używać samodzielnie lub w dowolnej kombinacji. Możesz więc zapalić świece i kadzidełka przy aromatycznej kąpieli. Możesz też po prostu wieczorową porą zapalić kominek ceramiczny jako tło do codziennych czynności czy relaksu.

W tym miejscu warto rozróżnić olejki zapachowe od eterycznych. Najprościej rzecz ujmując, olejki zapachowe nie wykazują działania terapeutycznego i służą do nadawania ładnego zapachu w pomieszczeniu. Ponadto olejki zapachowe są syntetyczne, gdy eteryczne wytwarzane są w sposób naturalny.

Sprawdź różnice między olejkami zapachowymi a eterycznymi:

Co leczy aromaterapia?

Każdy olejek eteryczny ma szereg unikalnych właściwości leczniczych i zastosowań. Cechą charakterystyczną olejków jest ich bardzo duże zróżnicowanie, które wynika z tego, że składają się z kilku, kilkudziesięciu, a czasem nawet ok. 400 różnych substancji chemicznych. Ze względu na aktywność farmakologiczną oraz zapach tych związków zastosowanie ich w aromaterapii jest różnorodne, a każdy olejek powinien być dostosowany do efektu, jaki chcemy uzyskać.

Ogólnie można przyjąć, że naturalne olejki eteryczne działają kojąco, uspokajająco, odprężają i relaksują. Niektóre z nich, jak np. olejek z drzewa herbacianego, olejek lawendowy i olejek rozmarynowy, wykazują działanie antybakteryjne i przeciwwirusowe. Na tym tle wyróżnia się olejek z drzewa herbacianego, który uchodzi za najbardziej znany, a jednocześnie wykazujący szerokie spektrum działania – jest skuteczny wobec ponad 30 szczepów bakterii. Z tego też względu w odniesieniu do niektórych olejków mówi się, że są silniejsze od antybiotyków, jeśli chodzi o działanie.

W wielu przypadkach olejki eteryczne stosowane są pomocniczo przy różnego rodzaju dolegliwościach i wykazują działanie terapeutyczne, nie lecznicze. Oznacza to, że mają korzystny wpływ na ogólny stan i poprawę samopoczucia, co ma znaczenie przy walce z chorobą.

Dodajmy, że aromaterapia z olejkami w postaci inhalacji jest polecana w przebiegu przeziębienia i grypy. Może pomóc w łagodzeniu kataru, kaszlu i innych dolegliwości towarzyszących. Przykładem jest tu olejek goździkowy, który udrażnia drogi oddechowe i działa antyseptycznie.

Aromaterapia ma wiele zalet. Mówi się, że:

• poprawia jakość snu
• zmniejsza stres, pobudzenie i niepokój
• pomaga przy katarze i kaszlu
• łagodzi infekcje układu oddechowego
• łagodzi ból stawów i mięśni (również przy schorzeniach reumatycznych)
• leczy bóle głowy, zębów i migreny
• łagodzi skutki uboczne chemioterapii
• łagodzi dolegliwości porodowe
• zwalcza bakterie, wirusy lub grzyby
• poprawia trawienie
• wzmacnia odporność

Wprawdzie w literaturze medycznej brak jednoznacznego stanowiska, że aromaterapia jest skuteczną formą leczenia, ale na jej działanie w niektórych przypadkach istnieją dowody naukowe, zwłaszcza działanie terapeutyczne. O leczniczej skuteczności aromaterapii może też świadczyć fakt, że substancje zawarte w olejkach eterycznych są stosowane w medycynie konwencjonalnej.

Warto dodać, że w niektórych obszarach dowody naukowe dotyczące aromaterapii są ograniczone. I tak na przykład brak wciąż badań na temat tego, jak aromaterapia może wspierać leczenie choroby Alzheimera, choroby Parkinsona i chorób serca.

Jak stosować olejki eteryczne w aromaterapii?

• Masaże aromaterapeutyczne – masaż ciała podwyższa temperaturę organizmu, powoduje szybsze krążenie krwi, przez co częściej dochodzi do wymiany związków odżywczych w tkankach. Dowiedziono, że dzięki masażowi aromaterapeutycznemu osiąga się lepsze rezultaty przeciwbólowe w porównaniu do masażu klasycznego. Najczęściej wykorzystuje się olejek melisowy, cytrynowy i bergamotkowy.
• Inhalacje aromaterapeutyczne polegają na wprowadzeniu olejków przez drogi oddechowe przy pomocy specjalnego inhalatora. Polecane są zwłaszcza przy katarze, kaszlu, bólach gardła i zapaleniu zatok. Stosuje się je również pomocniczo w psychoterapii i przy schorzeniach układu sercowo-naczyniowego. Sama para wytwarzana przez inhalator działa nawilżająco, pomaga odetkać drogi oddechowe i zatoki. Dzięki olejkom szybciej wywoływane jest odkrztuszanie. Inhalacje nie są zalecane astmatykom i osobom z niektórymi chorobami skórnymi, ze skłonnością do uszkadzania naczynek krwionośnych.
• Kominki aromaterapeutyczne to proste naczynia, w których umieszcza się rozcieńczony wodą olejek i świeczkę. Działają na zasadzie podgrzewania mieszaniny i uwalniania lotnego olejku do powietrza. Jest to łagodna forma aromaterapii, dlatego można upajać się zapachem bez ograniczeń czasowych. Warto kominek włączyć w inne zabiegi, np. podczas domowego SPA przy kąpieli czy masażu.
• Kąpiele aromatyczne zalecane są niezależnie od dolegliwości i traktowane są jako forma kompleksowa w leczeniu przy pomocy aromaterapii. Podczas kąpieli na organizm oddziałuje temperatura wody, olejki oraz ciśnienie hydrostatyczne, co daje znakomite efekty. Aromaterapeutyczna kąpiel nie powinna trwać dłużej niż 15 minut. Jeśli chodzi o proporcje, to wystarczy 10 do 15 kropli olejku oraz emulgator do wanny pełnej wody. Przy czym kobiety w ciąży i dzieci powinny stosować mniej olejku i tylko taki, wobec którego nie ma przeciwwskazań stosowania.
• Potpourri to stara metoda przygotowywania aromatycznych mieszanek zapachowych, polegająca na trzymaniu w garnku świeżych kwiatów kiszonych w soli, który otwiera się tylko wtedy, kiedy chce się aromatyzować pomieszczenie. W domu odpowiednikiem jest umieszczanie nasączonych olejkami wysuszonych kwiatów i liści w ozdobnych naczyniach, dzięki czemu zyskuje się dodatkowo dekorację. Ten sposób, w porównaniu do klasycznego potpourri, zapewnia delikatny i subtelny zapach.
• Parówka na twarz – para wodna korzystnie działać może nie tylko na skórę, ale może pomóc także z bólem głowy czy też stresem. 
• Bezpośrednio na skórę – toniki lub dodawanie olejków do kremów czy maseczek.

Czy aromaterapia jest bezpieczna?

Leczenie zapachami – zgodnie z aktualnym stanem wiedzy – jest przeważnie bezpieczną metodą. Miej jednak na uwadze, że niektóre olejki działają silniej i istnieją pewne przeciwwskazania co do ich stosowania. Ostrożne powinny być szczególnie kobiety w ciąży, alergicy, astmatycy, małe dzieci, niemowlęta, epileptycy czy osoby z nadciśnieniem. Jeśli wśród domowników masz takie osoby, warto skonsultować się z lekarzem, zanim zaczniesz stosować olejki eteryczne w domu.

Co do zasady, aromaterapia jest bezpieczna, ponieważ wykorzystuje się w niej olejki eteryczne zewnętrznie w niskich stężeniach. W przypadku przekroczenia dawki może dojść do stanu zapalnego lub przekrwienia błon śluzowych.

Pamiętaj również o tym, że olejek po otwarciu powinien być przechowywany maksymalnie 1 rok, niezależnie od tego, czy jest to olejek w czystej postaci, czy też mieszanka. Jest to o tyle istotne, że niektóre produkty mogą z czasem tracić swoje właściwości, a nawet wykazywać działanie niepożądane. Narażone są na to zwłaszcza olejki cytrusowe – zawierają terpeny, które łatwo ulegają utlenianiu.

Aromaterapia w domu – podsumowanie

Współczesna literatura medyczna potwierdza, że wykorzystanie olejków eterycznych w aromaterapii daje szerokie możliwości ze względu na ich udokumentowane działanie terapeutyczne. Udowodniono, że aromaterapia, a konkretnie zapach olejków, działa pozytywnie na sferę psychiczną, zatem nie ma przeciwwskazań, aby prowadzić ją w domu, zwłaszcza że relaksuje, uspokaja, poprawia nastrój i pomaga w zasypianiu, co przekłada się na korzyści zdrowotne.

Czy korzystasz z dobrodziejstw aromaterapii? Po jakie olejki eteryczne sięgasz najczęściej? A może masz inny sposób na relaks – podziel się w komentarzu!

Źródła:

1. M. Wyszkowska-Kolatko, P. Koczurkiewicz, K. Wójcik, E. Pękala, „Rośliny lecznicze w terapii chorób skóry”, Postępy Fitoterapii 3/2015 (dostęp 18.06.2022)
2. S. Król, K. Skalicka-Woźniak, M. Kandefer-Szerszeń, A. Stepula, „Aktywność biologiczna i farmakologiczna olejków eterycznych w leczeniu i profilaktyce chorób infekcyjnych”, Postępy Hig Med Dosw (online), 2013:67 (dostęp 18.06.2022)
3. J. Marwicka, K. Niemyska, S. Podraza, „Terapeutyczne właściwości aromaterapii”, Kosmetologia Estetyczna 6/2015 vol. 4 (dostęp 18.06.2022)