Peelingi chemiczne są niezwykle popularne w praktyce kosmetologicznej. Nic dziwnego – dobierając odpowiedni kwas, można uzyskać konkretne efekty, w tym wygładzić i ujędrnić skórę, a nawet zmniejszyć objawy trądziku. Jednym z takich zabiegów jest peeling kwasem TCA – dla kogo kwas trójchlorooctowy jest wskazany, jakie ma działanie i czy ma skutki uboczne?
Gdy o kwasach AHA, BHA i PHA sporo się mówi, zwłaszcza w kontekście zabiegów przeprowadzanych w domu, tak o kwasie TCA mogłaś nie słyszeć. Kwas trójchlorooctowy to jeden z najsilniejszych i jednocześnie najbardziej skuteczny kwas stosowany w kosmetologii, którego używa się do peelingów głębokich, średnich oraz powierzchownych w zależności od stężenia. Jak każdy inny peeling chemiczny jest bezpieczny dla skóry pod warunkiem, że wykonywany jest przez profesjonalistę.
Spis treści
Czym jest kwas TCA?
Kwas trójchlorooctowy (łac. Acidum Trichloroaceticum; TCA, TCAA; znany również jako kwas trój- lub trichloroetanowy) jest kwasem z grupy karboksylowych i pochodną kwasu octowego, w którym wszystkie trzy atomy wodoru grupy metylowej zostały zastąpione atomami chloru. TCA jest bezbarwną, krystaliczną substancją stałą. Pochłania wilgoć z powietrza, tworząc syrop. Rozpuszcza się w wodzie, pod warunkiem ocieplenia (podgrzania). Warto wiedzieć, że działa żrąco na metale i tkanki, a w kontakcie z ogniem wytwarza drażniące i/lub toksyczne dymy (gazy).
Za odkryciem kwasu trichlorooctowego w 1839 roku stoi Jean-Baptiste Dumas, francuski chemik i polityk, który głównie zajmował się analizą i syntezą organiczną. Jego praca nad TCA była przełomowa dla powoli rozwijającej się teorii organicznych rodników. Co ciekawe, teoria ta była sprzeczna z przekonaniami Jönsa Jakoba Berzeliusa, znakomitego szwedzkiego chemika, przez co dość długo panował spór między Dumasem a Berzeliusem.
Kwas TCA należy do peelingów o działaniu od powierzchniowo, przez średnio do głęboko złuszczających, co zapewnia szerokie pole działania w kosmetologii.
Dziś kwas trójchlorooctowy jest szeroko stosowany w biochemii do wytrącania makrocząsteczek, takich jak białka, DNA i RNA. TCA jest stosowany w zabiegach kosmetycznych jak peelingi chemiczne, a nawet do usuwania tatuaży. Znajdziemy go również w lekach do stosowania miejscowego, np. do leczenia brodawek narządów płciowych i odbytu wywołanych przez wirusa brodawczaka ludzkiego (HPV), przy czym należy tu odnotować, że w zastosowaniach medycznych wykorzystywane jest wysokie stężenie TCA, od 60 do 90%, gdy do zastosowania kosmetycznego zalecane jest stężenie 15%.
Działanie, czyli co daje kwas TCA?
Powszechnie kwas TCA jest stosowany w leczeniu trądziku. Wynika to z jego zdolności do osłabienia spójności korneocytów oraz martwicy keratynocytów. Korneocyty to martwe komórki naskórka zlokalizowane w warstwie rogowej, które tworzą barierę ochronną skóry. Natomiast keratynocyt to komórki naskórka biorące udział w procesie keratynizacji, czyli produkcji keratyny w skórze.
Jak działa TCA na skórę? Kwas trójchlorooctowy reaguje z białkami i dzięki enzymom proteolitycznym prowadzi do ich denaturacji, czyli zniszczenia i rozłożenia na aminokwasy. Prowadzi to do martwicy naskórka lub części skóry właściwej, które następnie się złuszczają i odpadają. Dzięki tej reakcji w miejsce zniszczonych struktur pojawiają się nowe keratynocyty i dochodzi do przebudowy skóry.
Peelingi chemiczne TCA stosuje się w celu usunięcia martwych komórek skóry, co ma zmniejszyć widoczność blizn potrądzikowych, uszkodzeń słonecznych, melasmy i przebarwień. Dzięki złuszczaniu jednocześnie odsłaniania jest nowa warstwa skóry.
Intensywność działania kwasu trójchlorooctowego zależy od jego stężenia. Zgodnie z aktualnym stanem wiedzy, stężenie powyżej 30% może wywołać całkowitą martwicę naskórka przy jednorazowej aplikacji, dlatego też najczęściej stosuje się stężenie TCA 15%. Dzięki temu dochodzi do martwicy tylko zewnętrznych warstw naskórka, a jeśli chce się pogłębić peeling, należy stosować kilka warstw preparatu. Korzyści zależą od zastosowanego stężenia kwasu TCA i indywidualnych predyspozycji, ale w każdym przypadku można odnotować zauważalną poprawę stanu skóry.
Efekty peelingu kwasem TCA:
- zwiększona elastyczność i nawilżenie skóry
- zmniejszone przebarwienia, brązowe plamki i plamy starcze
- zmniejszone objawy trądziku pospolitego
- poprawiona tekstura zniszczonej słońcem skóry
- mniej drobnych linii i zmarszczek
- spłycenie blizn, w tym potrądzikowych
- poprawa wyglądu skóry z melasmą
- zwiększona elastyczność i nawilżenie skóry
- wyrównanie kolorytu skóry
Z wielu badań wynika, że peelingi TCA znacząco poprawiają wygląd fotostarzałej skóry twarzy. Niskie stężenie jest skuteczne w przypadku powierzchownych uszkodzeń słonecznych. Peelingi o średniej głębokości przy użyciu wyższego stężenia TCA są skuteczne jako środki odnawiające skórę i zmniejszające zmarszczki.
Poczytaj również o innych kwasach kosmetycznych:
Dla kogo peeling TCA jest odpowiedni?
Złuszczanie kwasem trójchlorooctowym polecane jest przy:
- skórze trądzikowej
- skórze łojotokowej
- skórze ze zmianami potrądzikowymi (blizny i przebarwienia)
- skórze z zaburzeniami rogowacenia
- zmarszczkach i nierówności skóry
Ponadto zabieg TCA polecany jest również przy matowej i zmęczonej cerze, której brak kolorytu i blasku. W takim przypadku będzie to rodzaj peelingu odświeżającego, który pomoże wyeliminować oznaki zmęczenia i przywróci skórze witalność.
TCA jest skuteczniejszy niż inne kwasy, ponieważ jest silniejszy i wnika głębiej w skórę właściwą, dlatego może leczyć więcej dolegliwości i problemów skóry.
Jak wygląda zabieg z kwasem TCA?
Zabieg kwasem TCA powinien być wykonany przez profesjonalistę w gabinecie medycyny estetycznej, w salonie urody lub przez lekarza dermatologa – dzięki temu unikniesz niepożądanych skutków ubocznych, a jednocześnie uzyskasz upragnione rezultaty.
Jak przygotować się do zabiegu?
- Na trzy tygodnie przed zabiegiem nie należy się opalać.
- Na dwa tygodnie przed zabiegiem najlepiej systematycznie stosować kosmetyki z kwasami AHA, aby przygotować skórę.
- Na tydzień przed nie należy stosować depilacji, woskowania lub golenia. Zrezygnować należy również z preparatów drażniących skórę, retinoidów, dermabrazji i elektrolizy.
- W dzień zabiegu mężczyźni nie powinni się golić.
Jak wygląda peeling TCA? Procedura jest podobna jak w przypadku innych kwasów. Zaczyna się od przygotowania skóry przez kosmetologa, przy czym ważne jest dokładne odtłuszczenie, ponieważ od niego zależy głębokość zabiegu. Następnie na skórę nakładana jest cienka warstwa preparatu i dopiero jak wyschnie, dokładana jest następna. Zwykle stosuje się 2-5 warstw na skórę twarzy i 1-3 warstwy na szyję i dekolt. Sam zabieg nakładania TCA nie trwa zwykle dłużej niż 30 minut.
Peeling TCA powinien być wykonywany w wentylowanym pomieszczeniu, ponieważ zapach i opary mogą być niekomfortowe. Ponadto kwas nałożony na skórę może powodować nieprzyjemne pieczenie, które zwykle mija po 3 minutach.
W przeciwieństwie do innych silnych kwasów, np. kwas migdałowy, kwas TCA nie wymaga neutralizatora, ponieważ neutralizuje się sam.
Jak dbać o skórę po zabiegu TCA?
Po peelingu TCA Twoja skóra będzie zaczerwieniona i opuchnięta przez kilka dni, będzie też zmieniać kolor i stan, od ciemnienia, pojawienia się strupków czy też płatków skóry. W ciągu 3-5 dni po zabiegu naskórek zaczyna brązowieć i się łuszczyć. Proces złuszczania trwa około 2 tygodnie i w tym czasie należy nakładać na skórę kosmetyki o właściwościach okluzyjnych i regenerujących, które pomogą w odbudowie skóry. Zakazane jest natomiast dalsze złuszczanie naskórka, szorowanie twarzy czy też odrywanie odstających płatów skóry – może to doprowadzić do blizn i przebarwień!
Jeśli chodzi o pielęgnację skóry po TCA, to do czasu pełnego wygojenia skóry unikaj produktów zawierających witaminę C oraz retinoidów. Używaj tylko łagodnych środków do oczyszczania skóry i innych delikatnych produktów kosmetycznych. Skrupulatnie stosuj ochronę przeciwsłoneczną o szerokim spektrum działania i wysokim SPF przez cały okres rekonwalescencji. W tym okresie nie wolno również pić alkoholu, palić papierosów i stosować peelingów.
Po zabiegu TCA skóra wymaga odpowiedniej pielęgnacji oraz ochrony przeciwsłonecznej. Zaleca się, aby wysokie filtry UV stosować przez co najmniej miesiąc od zabiegu.
Na pytanie, jak często kwas TCA stosować, nie ma jednej odpowiedzi, wszystko zależy od problemu. Tak na przykład przy cerze trądzikowej dla najlepszych wyników zaleca się serię 4-8 zabiegów wykonywanych co 2-4 tygodnie. Przy skórze naznaczonej drobnymi zmarszczkami częstotliwość ta może być odpowiednio mniejsza – peeling TCA przynosi korzyści nawet po jednorazowym zastosowaniu
Czy TCA jest bezpieczny?
Uważa się, że TCA jest bezpieczny do stosowania w zabiegach złuszczających, również w czasie ciąży, pod warunkiem używania odpowiedniego stężenia i w prawidłowy sposób. Należy pamiętać, że podobnie jak przy kwasach AHA i BHA, tak i przy stosowaniu TCA mogą wystąpić skutki uboczne. Najczęściej przy zabiegach na skórę występuje zaczerwienienie i miejscowe podrażnienie, które znikają w ciągu kilku dni.
Kwas TCA a skutki uboczne:
- zaczerwienienie
- miejscowe podrażnienie skóry
- nadwrażliwość skóry
- obrzęk
- uczucie napięcia i pieczenia
- płatowe złuszczanie się skóry
Wprawdzie kwas TCA jest bezpieczny do kosmetycznych zastosowań, ale warto tu przytoczyć dwa stanowiska, które mówią o szkodliwości TCA. Europejska Agencja Chemikaliów (ECHA) wskazuje, że „kwas trichlorooctowy powoduje poważne oparzenia skóry i uszkodzenia oczu; jest bardzo toksyczna dla organizmów wodnych i ma długotrwałe skutki toksyczne”. Kwas trójchlorooctowy został umieszczony na liście California Proposition 65 w 2013 r. jako „substancja chemiczna, o której wiadomo, że powoduje raka”.
Tutaj uspokajamy: w zabiegach kosmetycznych kwas stosowany jest miejscowo, zewnętrznie, nie jest też transportowany do krwi czy naczyń włosowatych. Powszechnie uważa się, że kosmetyczny kwas TCA nie powoduje toksyczności ogólnoustrojowej i alergizacji.
Kwas TCA działa miejscowo, dlatego nie jest niebezpieczny dla organizmu. Należy stosować odpowiednie stężenie – najlepiej, aby zajął się tym kosmetolog, który na podstawie stanu cery oceni, czy potrzebne jest złuszczanie naskórka (niskie stężenie) czy też głęboki peeling skóry właściwej (wysokie stężenie).
Na koniec warto wspomnieć, że nie każdy może skorzystać z dobroczynnego działania TCA. Zabieg nie jest polecany przy opryszczce, alergiach skórnych, ciąży i w okresie karmienia piersią. Z zabiegu powinny zrezygnować osoby, które mają skórę podrażnioną, uszkodzoną z otarciami i nadżerkami, a także infekcje bakteryjne lub wirusowe w obrębie skóry. Peeling TCA nie jest też zalecany przy chorobach układu autoimmunologicznego.
Peeling kwasem TCA – czy warto? Podsumowanie
Peeling TCA to silny zabieg, dlatego nie jest zalecany do wykonywania go samodzielnie w domu. Zdecydowanie lepiej tu sięgnąć po lżejsze kosmetyki z kwasami, które mają niskie stężenie i tym samym wiążą się z niskim ryzykiem poparzenia skóry czy pojawieniem się innych skutków ubocznych. Złuszczanie kwasem TCA nie jest polecane osobom niewprawionym lub dopiero rozpoczynającym przygodę z kwasami – dobrze tu zacząć od delikatnego toniku z łagodnymi kwasami, aby przekonać się, czy są one dla Ciebie.
Tu znajdziesz nasze rekomendacje kosmetyków z kwasami:
Na profesjonalny zabieg TCA najlepiej udać się do kosmetologa lub lekarza dermatologa. Oceni on stan Twojej skóry i dobierze odpowiedni preparat. Dzięki temu zyskasz niemal gwarancję, że TCA zadziała na skórę tak, jak powinien, i przyniesie oczekiwane efekty. A jakie to efekty? Niezależnie od stężenia TCA jest to poprawa struktury skóry, wyrównanie kolorytu i dodanie blasku, dzięki czemu cera nabiera zdrowego i wypoczętego wyglądu. Przy poważniejszych problemach, jak trądzik czy blizny, konieczne może być ponawianie zabiegów, ale już jeden może wystarczyć, byś doceniła, jak skóra stała się gładka, rozjaśniona i przyjemnie napięta.
Czy słyszałaś wcześniej o kwasie TCA? A może stosujesz peelingi TCA? Podziel się w komentarzu swoim doświadczeniem!
Bibliografia:
- Trichloroacetic acid peeling for treating photoaging: A systematic review, Dermatology Research and Practice 2021; 2021: 3085670 (dostęp 15.03.2023).
- Pawlik Anna, Zastosowanie kwasu trójchlorooctowego TCA w kosmetologii, Kosmetologia Estetyczna, 3/2017 (dostęp 15.03.2023).
- Prevention of complications in chemical peeling, Journal of Cutaneous and Aesthetic Surgery 2010 Sep-Dec; 3(3): 186–188 (dostęp 15.03.2023).
