Kwas salicylowy należy do rodziny beta-hydroksykwasów (BHA) i jest doskonałym preparatem do usuwania sebum ze skóry, zwłaszcza w formie peelingu. W kosmetyce znajdziesz go głównie w preparatach na trądzik i pryszcze, ale to nie jedyne zastosowanie tego kwasu. Poznaj zastosowanie i właściwości pielęgnacyjne salicylu.
Kwas salicylowy jest doskonale znany osobom z cerą trądzikową, ponieważ pomaga zredukować trądzik i wspiera oczyszczanie cery. Znajdziesz go w wielu kosmetykach przeznaczonych do pielęgnacji cery problematycznej, a także w gabinetach urody, gdzie z użyciem tego kwasu wykonuje się peelingi na twarz. Czytaj dalej, aby dowiedzieć się, jakie zastosowanie i właściwości ma kwas salicylowy oraz jakie może wywołać skutki uboczne.
Spis treści
Co to jest kwas salicylowy?
Kwas salicylowy należy do BHA (beta-hydroksykwasów) i jest pochodną kwasu benzoesowego. Jako związek chemiczny został wyodrębniony z kory wierzby. Rozpuszcza się w alkoholu i w tłuszczach, dlatego w kosmetykach jest on rozpuszczany w alkoholu etylowym z dodatkiem wody. Typowym produktem, który możesz kojarzyć, jest spirytus salicylowy dostępny w sklepach, wykorzystywany do odkażania. W kosmetykach kwas salicylowy znajdziesz pod nazwą Salicylid Acid.
Kwas salicylowy występuje w kosmetykach do pielęgnacji twarzy w bezpiecznym stężeniu 1-2% i zazwyczaj obok niego w składzie znajdziesz alkohol etylowy. Wyższe stężenie 10-20% wykazuje mocne właściwości złuszczające, jest więc to peeling chemiczny, który stosuje się w profesjonalnych gabinetach kosmetycznych.
Kwas salicylowy należy do tej samej klasy leków co aspiryna (salicylany) i tak samo, jak ona ze względu na właściwości przeciwzapalne pomaga zwalczać podrażnienia i zaczerwienienia związane z wypryskami.
Jak powstaje kwas salicylowy?
Kwas ten występuje naturalnie w korze wierzby białej i liściach wintergreen, ale producenci produktów do pielęgnacji skóry mogą go również wytwarzać w laboratorium. W roślinach reguluje ich wzrost i kwitnienie. Salicyna przekształca się w reakcji hydrolizy chemicznej lub enzymatycznej w saligeninę, a ta z kolei utleniona zostaje do kwasu salicylowego.
Syntetyczny kwas salicylowy przyjmuje postać drobnego białego proszku lub kryształków. Sposób sztucznego pozyskiwania kwasu salicylowego w celach antyseptycznych i dezynfekujących opracował w 2. połowie XIX wieku niemiecki chemik Hermann Kolbe. Był to pierwszy lek wytwarzany na skalę przemysłową na drodze syntezy chemicznej. Powstaje w reakcji zwanej reakcją Kolbego-Schmitta, która polega karboksylowaniu fenylanu sodu i właśnie ten kwas salicylowy jest wykorzystywany szeroko w medycynie, farmacji i kosmetyce, ponieważ ma silniejsze właściwości.
Jak działa salicyl?
Zanim odpowiem na pytanie, jak działa kwas salicylowy na skórę, krótka przypominajka o powstawaniu wyprysków. Pory skórne są zatykane przez mieszankę nagromadzonych bakterii, sebum i martwych komórek naskórka. W przeciwieństwie do innych kwasów, czyli kwasów AHA (alfa-hydroksykwasów), które są rozpuszczalne w wodzie i idealnie nadają się do złuszczania na powierzchni, salicyl jest rozpuszczalny w oleju, dzięki czemu jest w stanie przebić się przez olej i złuszczać głęboko w porach, aby usunąć blokady.
Działanie kwasu salicylowego opiera się na zwiększeniu wilgotności w skórze i rozpuszczaniu mieszanki, która powoduje sklejanie się komórek skóry, tym samym wspomaga proces złuszczania i usuwania złogów i martwych komórek skóry.
Zastosowanie i właściwości kwasu salicylowego
Kwas salicylowy jest szeroko stosowany farmacji – wykorzystuje się go do produkcji aspiryny (kwas acetylosalicylowy) o działaniu przeciwzapalnym, przeciwgorączkowym i przeciwbólowym. W kosmetyce salicyl ma kilka korzystnych właściwości, które sprawiają, że nadaje się znakomicie do zastosowania w kuracjach złuszczających i nie tylko. Być może znasz go wyłącznie jako coś do stosowania na trądzik, ale znajdziesz go w wielu innych formach jak środki myjące, toniki, serum i peelingi, które przynoszą szereg korzyści pielęgnacyjnych dla skóry.
Właściwości kosmetyczne kwasu salicylowego:
- Komedolityczny, co oznacza, że usuwa martwe komórki skóry i nagromadzone oleje, które mogą powodować wypryski trądzikowe; w rezultacie może poprawić matowość i teksturę skóry.
- Desmolityczny, zatem wykazuje zdolność złuszczania komórek skóry poprzez zaburzanie połączeń międzykomórkowych.
- Przeciwzapalny – już w niskich stężeniach działa przeciwzapalnie na skórę, co może pomóc w leczeniu trądziku.
- Wspomaga oczyszczanie i odtykanie porów, ponieważ zmiękcza ich zawartość i wspomaga jej usuwanie, przez zapobiega zaskórnikom i pryszczom.
Wśród cennych właściwości kwasu salicylowego wystarczy wymienić antybakteryjne, antygrzybicze i przeciwzapalne, przez które jest szeroko wykorzystywany w produkcji preparatów antyseptycznych i w kosmetyce. Ze względu na swoje dobroczynne działanie, kwas salicylowy jest często stosowany przez dermatologów w leczeniu problemów skórnych, takich jak trądzik (w tym młodzieńczy, wieku dorosłego i trądzik różowaty), piegi, plamy posłoneczne i melasma (przebarwienia).
Jak stosować kwas salicylowy?
Peeling kwasem salicylowym nie jest nowością w pielęgnacji. Są dowody na to, że ten zabieg na twarz był już wykonywany ponad 2000 lat temu. W drogeriach znajdziesz kosmetyki z kwasem salicylowym w niskim i bezpiecznym stężeniu – preparaty z 20% lub 30% kwasem salicylowym są przeznaczone do profesjonalnego użytku i najlepiej stosować je wyłącznie w zaufanym gabinecie kosmetycznym. Jest to tyle ważne, że to kosmetyczka określa, jakie stężenie tego kwasu będzie najlepsze dla Twojej cery. Co ważne, nie powinno się go stosować na uszkodzoną skórę oraz należy dobrać właściwe stężenie, aby uniknąć poparzenia.
Wprawdzie w sklepach możesz znaleźć mocniejsze preparaty, ale są one przeznaczone do stosowania na inne części ciała, na przykład zrogowaciałą skórę pięt. Przykładem są tu apteczne maści.
Kwas salicylowy jest delikatny dla skóry, nie podrażnia jej, nie przesusza, nie wywołuje pieczenia – pod warunkiem, że został zastosowany w odpowiednim stężeniu i formule, dlatego najlepiej skonsultuj się z kosmetologiem, czy stan Twojej cery pozwala na używanie kosmetyków i peelingów z kwasem salicylowym.
Jak stosuje się kwas salicylowy na twarz? W gabinetach kosmetycznych podczas peelingu salicylowego dokładnie oczyszcza się cerę, a następnie na kilka minut nakłada się preparat o wysokim stężeniu kwasu salicylowego. Po zabiegu dochodzi do złuszczania się skóry, które może potrwać do dwóch dni, mogą też pojawić się strupki. Efekty są widoczne niemal od razu – cera staje się wygładzona, wyraźnie oczyszczona, a pory skórne zmniejszone. Zwykle zaleca się serię powtórzeń zabiegu – w zależności od wyglądu i kondycji skóry może to być ok. 4-6 sesji w odstępach co 10-14 dni.
W przypadku zabiegu w domu instrukcja postępowania jest podobna, z tym że tutaj działasz na niskim stężeniu, zatem może minąć kilka tygodni, zanim zobaczysz efekty stosowania kwasu salicylowego. Przyjmuje się, że te powinny być widoczne po 6 tygodniach. Jeśli nie widzisz rezultatów po tym czasie, zasięgnij porady kosmetologa lub zmień kosmetyk na inny.
Zanim zaczniesz stosować kosmetyk z kwasem salicylowym, zapoznaj się dokładnie z instrukcją producenta i stosuj się do jego wytycznych. Nie przedłużaj czasu trzymania kosmetyku na twarzy, ponieważ to może doprowadzić do jej podrażnienia.
W sklepach znajdziesz rozmaite kosmetyki z dodatkiem kwasu salicylowego. Jest obecny w kremach, peelingach, nawet w serum do twarzy w niskim stężeniu 1-2%. Przed pierwszym użyciem wykonaj próbę uczuleniową lub zacznij od niskiego stężenia kwasu, aby przyzwyczaić swoją skórę, zwłaszcza gdy masz delikatniejszą cerę. Ważne jest również, abyś nie stosowała dwóch kosmetyków z kwasem równocześnie. Pamiętaj również o tym, że kurację kwasem salicylowym powinno się stosować sporadycznie, nie używaj kosmetyków z kwasem salicylowym przez dłuższy czas.
Przeciwwskazania i skutki uboczne
Nie zawsze kuracja kwasem salicylowym jest wskazana. Na ten związek powinny uważać szczególnie osoby:
- mające stwierdzoną alergię na salicylany lub na aspirynę
- stosujące izotretynoinę
- osoby z czynnym zapaleniem skóry lub podrażnieniem twarzy
- kobiety w ciąży
- z rakiem skóry (wówczas preparatu nie należy nakładać na zmieniony obszar)
Ogólnie uważa się, że peeling kwasem salicylowym jest łagodniejszy niż inne peelingi, ale weź pod uwagę, że również i taki może wywołać skutki uboczne, wśród których znajdują się zaczerwienienie, mrowienie skóry, suchość czy większa wrażliwość na słońce. Dobra wiadomość jest taka, że objawy te występują z reguły na początku kuracji i ustępują samoistnie. Jeśli jednak objawy pojawiają się za każdym razem po zastosowaniu kosmetyku, zrezygnuj z produktów z kwasem salicylowym.
Przeczytaj również:
Połączenia z kwasem salicylowym – składniki na TAK i NIE
Wspomniałam już o tym, że w przypadku kuracji kwasem salicylowym najlepiej stosować tylko jeden produkt zawierający salicylany. Może się jednak zdarzyć, że w łazience będziesz miała inne grupy produktów i tu powstaje pytanie, z czym można bezpiecznie łączyć kwas salicylowy, a czego najlepiej unikać.
TAK, czyli duety, które polubi Twoja skóra
Poniżej lista dobrych połączeń kosmetycznych z kwasem salicylowym. Ponieważ salicyl wykazuje właściwości wysuszające, pierwszymi składnikami bezpiecznymi, jakie przychodzą do głowy, są humektanty. Pomagają one przywrócić skórze optymalny poziom nawodnienia i zwiększają jej odporność na działanie czynników zewnętrznych. Na początku kuracji zaleca się, aby kremu nawilżającego użyć przed nałożeniem preparatu z kwasem, dopiero gdy skóra nabierze odporności, powinien pojawiać się na końcu. Dobrymi składnikami są również ceramidy, które na bieżąco regenerują uszkodzenia powstałe w wyniku złuszczania.
Składniki bezpieczne do łączenia z kwasem salicylowym:
- gliceryna
- pantenol
- kwas hialuronowy
- ceramidy
Kwas salicylowy w kremach łączony jest z innymi kwasami jak kwas migdałowy, kwas azelainowy, co ma wzmocnić działanie tego kremu. Dzięki temu może działać silniej wygładzająco i regeneracyjnie, a także widocznie poprawiać strukturę i koloryt skóry.
NIE łącz kwasu salicylowego z tymi składnikami
Wiele substancji może oddziaływać na siebie negatywnie – w najłagodniejszym wydaniu będzie to neutralizacja działania, czyli zerowe efekty pielęgnacyjne, w gorszym szkodliwy wpływ na skórę. Oto lista składników, z którymi NIE powinnaś łączyć kwasu salicylowego, ponieważ może to wywołać przykre podrażnienia, zaczerwienienia, przesuszenia, wysypki czy inne zmiany na skórze. Z reguły przeciwwskazanie co do łączenia dotyczy jednej pielęgnacji, co oznacza, że np. niacynamid i witaminę C możesz stosować rano, a kwas salicylowy wieczorem.
Składniki niezalecane do łączenia z kwasem salicylowym:
- kwasy złuszczające naskórek jak kwas glikolowy, mlekowy (kwasy AHA)
- kwas askorbinowy (witamina C)
- retinol
- niacynamid
Szybkie pytania o kwas salicylowy
Na koniec przygotowałam listę szybkich pytań i odpowiedzi, aby łatwiej Ci było rozeznać się na temat kwasu salicylowego i stwierdzić, czy ten kwas BHA jest akurat dla Ciebie.
Czy kwas salicylowy jest bezpieczny w ciąży?
Nie. Stosowanie w ciąży wiąże się z ryzykiem przedwczesnego porodu lub poronienia. Kwas salicylowy nie jest też polecany kobietom karmiącym piersią.
Czy kwas salicylowy może być stosowany przez dzieci?
Dzieci mogą być bardziej narażone na podrażnienie skóry, ponieważ ich skóra wchłania kwas salicylowy szybciej niż dorosłych. Kosmetyków z kwasem salicylowym nie należy stosować u dzieci poniżej 2. roku życia. Długotrwałe i nadmierne stosowanie kwasu salicylowego, zwłaszcza u dzieci poniżej 12. roku życia, może powodować toksyczność salicylanów.
Czy kwas salicylowy jest dobry tylko na wągry?
Dzięki swoim unikalnym właściwościom kwas salicylowy jest stosowany w leczeniu szeregu schorzeń skóry poza trądzikiem, od brodawek, przebarwień po łupież. Ponadto dodawany jest często do kosmetyków po goleniu i depilacji, ponieważ zapobiega wrastaniu włosków i działa dezynfekująco.
Dla kogo jest kwas salicylowy?
Kwas salicylowy poleca się osobom z cerą tłustą, normalną, mieszaną. Może być też stosowany przez osoby z cerą cienką i delikatną w odpowiednim stężeniu, ponieważ ułatwia przenikanie składników aktywnych w głąb skóry, co przyczynia się do ogólnej poprawy jej kolorytu i struktury.
Czy po użyciu kwasu salicylowego mogę się opalać?
Kwas salicylowy może sprawić, że Twoja skóra stanie się bardziej wrażliwa na światło słoneczne i łatwo będzie o oparzenia słoneczne. Dlatego też w trakcie kuracji kwasem salicylowym nie możesz się opalać i korzystać z solarium. Powinnaś również codziennie stosować krem z wysoką ochroną przeciwsłoneczną (minimum SPF50). Najlepiej kosmetyki z kwasem salicylowym stosować na noc.
Czy kwas salicylowy może zmniejszyć widoczność blizn?
Tak. Udowodnione jest jego działanie redukujące widoczność blizn. Kwas salicylowy zmniejsza niewielkie blizny potrądzikowe oraz wspomaga leczenie blizn przerostowych.
W jakich kosmetykach znajdziesz kwas salicylowy?
Szukaj go w składzie INCI: Salicylic Acid. Najczęściej są to preparaty i kosmetyki przeciwtrądzikowe, w tym kremy, żele, ampułki, toniki, mydła, a także kremy do stóp i pięt, szampony przeciwłupieżowe oraz płyny polecane w leczeniu łuszczycy czy łojotokowego zapalenia skóry. Może również pojawiać się w kremach anti-aging lub kremach na co dzień czy na noc do każdego rodzaju cery, ponieważ ujednolica koloryt skóry, pobudza jej odnowę, wykazuje również lekkie działanie przeciwzmarszczkowe.
Czy kwas LHA to jest to samo co kwas salicylowy?
Kwas salicylowy to kwas BHA, natomiast lipohydroksykwas (LHA) jest nową pochodną kwasu salicylowego, coraz częściej wykorzystywaną w kosmetyce ze względu na większe powinowactwo do tłuszczy i mocniejsze działanie keratolityczne. Szybciej penetruje naskórek, a przy tym wystarczą już niskie stężenia (od 0,3 do 2%), przez co polecany jest do skóry wrażliwej i delikatnej.
Warto przeczytać:
Kosmetolog radzi: Jakie stężenie kwasu salicylowego pomoże osiągnąć najlepsze rezultaty i jest bezpieczne do stosowania w domu?
W marcu 2020 r. Komisja Europejska wprowadziła zmiany do obowiązującego rozporządzenia w sprawie kosmetyków, aktualizując przy okazji wytyczne dotyczące kwasu salicylowego.
Kwas salicylowy jest dozwolony w kosmetykach w następujących stężeniach:
- max. 3% w produktach do włosów przeznaczonych do spłukiwania,
- max. 2% w innych produktach, oprócz balsamu do ciała, cieni do powiek, tuszu do rzęs, eyelinera, szminki oraz dezodorantu w kulce,
- max. 0,5% jako konserwant, w produktach przeznaczonych dla osób dorosłych oraz dzieci powyżej 3 roku życia.
W praktyce, w kosmetykach przeznaczonych do użytku domowego, najczęściej możemy spotkać kwas salicylowy w stężeniu 1-2%. W takim stężeniu kwas salicylowy może być bezpiecznie stosowany w ramach rutynowej pielęgnacji skóry.
Kwas salicylowy wykazuje najlepsze działanie złuszczające w produktach bez spłukiwania (kremach, serach, peelingach), najlepiej o kwaśnym pH (3-4). Pozwala to efektywną eksfoliację martwego naskórka. Produkty przeznaczone do tonizowania skóry zazwyczaj mają wyższe pH, a ich kontakt ze skórą jest krótkotrwały. Aczkolwiek nawet niska, 1% zawartość kwasu salicylowego w składzie takiego produktu, pozwoli czerpać korzyści ze stosowania kosmetyku.
W jakich kosmetykach kwas salicylowy jest zakazany?
Kwas salicylowy nie jest składnikiem uniwersalnym. Nie może być wykorzystywany w produkcji kosmetyków dla dzieci w wieku poniżej 3 lat. Nie może być także umieszczany w produktach, których stosowanie mogłoby doprowadzić do uszkodzenia płuc (przez wdychanie), a także w produktach przeznaczonych do stosowania doustnego.
Kwas salicylowy – podsumowanie
Kwas salicylowy zapobiega zaskórnikom i leczy zmiany trądzikowe – to jest jego główne zastosowanie. Skutecznie złuszcza i odblokowuje pory, dzięki czemu zapobiega powstawaniu zaskórników otwartych i zamkniętych, na dodatek reguluje wydzielanie sebum i przyspiesza proces gojenia się wyprysków, nie dopuszczając do powstawania stanów zapalnych. Z tego względu kurację kwasem salicylowym zaleca się stosować również w przypadku braku zmian, profilaktycznie, aby zachować promienną cerę bez niespodzianek, zwłaszcza przy cerze problematycznej.
Pamiętaj tylko o tym, że wprawdzie kwas salicylowy jest ogólnie bezpieczny w stosowaniu, powinien jednak być aplikowany z rozwagą i przed zastosowaniem najlepiej wykonać test na mniejszym obszarze skóry.
Czy poznałaś już dobroczynne właściwości kwasu salicylowego? Stosujesz go na twarz? Podziel się opinią w komentarzu!
Źródła:
- Obelis.net (2020). New restrictions for Salicylic acid. Dostęp: 15.09.2021.
- International Journal of Cosmetic Science (2015). Salicylic acid deposition from wash-off products: comparison of in vivo and porcine deposition models. Dostęp: 15.09.2021.