Kwas azelainowy to łagodny dla skóry środek eliminujący trądzik. Polecany jest również na przebarwienia. Zyskuje sporą popularność w kosmetyce ze względu na swoją wysoką skuteczność oraz wielokierunkowe działanie. Czym jest ten kwas i komu jest polecany?
Szukasz kwasu azelainowego do samodzielnego użycia w domu? Sprawdź:
Lista składników pielęgnacyjnych wydaje się nie mieć końca. Obok takich hitów w kosmetyce jak kwas salicylowy, retinol, niacynamid czy witamina C coraz częściej pojawia się kwas azelainowy, który zyskuje na popularności dzięki delikatności, wszechstronności, a przy tym skuteczności. Kim jest bohater dzisiejszego artykułu? O tym dowiesz się poniżej.
Spis treści
Co to jest kwas azelainowy?
Kwas azelainowy (Azelaic Acid, AZA) zaliczany jest do kwasów dikarboksylowych, czyli zawierających w cząsteczce dwie grupy karboksylowe. Jest naturalnie występującym kwasem, będącym produktem ubocznym drożdży Malassezia furfur obecnych m.in. na ludzkiej skórze. Można go też znaleźć w ziarnach, np. jęczmienia, pszenicy i żyta. W kosmetykach jednak znajdziesz jego opracowaną laboratoryjnie formę, która jest bardziej stabilna i skuteczna. Co ważne, jest to substancja przebadana, której właściwości zostały potwierdzone w badaniach klinicznych.
Pierwszą i najważniejszą korzyścią z zastosowania kwasu azelainowego jest zmniejszenie stanu zapalnego skóry. Oprócz tego wykazuje również działanie antybakteryjne i zmniejsza skłonność do zatykania się porów skórnych. Te połączone działania sprawiają, że kwas azelainowy jest pomocny zarówno w leczeniu, jak i zapobieganiu trądzikowi, w tym trądzika różowatego. Do tego hamuje działanie tyrozynazy, a to oznacza, że zmniejsza skłonność skóry do nieprawidłowej pigmentacji i tym samym sprzyja redukcji śladów potrądzikowych, blizn i melasmy. Dzieje się tak, ponieważ jako inhibitor tyrozynazy zakłóca produkcję melaniny.
Kwas azelainowy polecany jest do pielęgnacji cery trądzikowej oraz zaczerwienionej. Jest alternatywą dla kwasu migdałowego i glikolowego w przypadku ich nietolerancji.
Pochodną kwasu azelainowego jest azeloglicyna, czyli połączenie kwasu azelainowego i glicyny. Azeloglicyna charakteryzuje się podobnym działaniem jak kwas azelainowy, jednak lepiej rozpuszcza się w wodzie, przez co wykazuje dodatkowe działanie nawilżające. Znajdziesz ją m.in. w kojącym serum dla cery naczynkowej – azeloglicyna 5% i witamina B6 od Nacomi.
Kwas azelainowy w kosmetyce
Kwas azelainowy jest łagodniejszym środkiem złuszczającym niż inne alfa-hydroksykwasy (AHA), w tym kwas glikolowy, mlekowy i migdałowy. Wykazuje wielokierunkowe działanie: przeciwzapalne, przeciwbakteryjne (działa przeciwko Propionibacterium acnes, które są jedną z przyczyn powstawania trądziku), wybielające i złuszczające. Przez to jest wszechobecny w kosmetyce i traktowany jako środek do zadań specjalnych, znajdziesz go m.in. w kosmetykach na trądzik. Wśród jego cennych właściwości wymienia się między innymi zmniejszanie widoczności plam i przebarwień, zapobieganie powstawaniu krostek i grudek, ponadto zapewnia cerze bardziej promienny i wypoczęty wygląd. To nie wszystko! Kwas ten reguluje proces keratynizacji naskórka, przez co sprawdza się przy posłonecznym rogowaceniu naskórka.
Właściwości kwasu azelainowego:
- działa wybielająco i złuszczająco
- działa przeciwbakteryjnie
- działa antyoksydacyjnie
- zmniejsza rumień i przebarwienia
- zapobiega powstawaniu plam, krost i grudek
- normalizuje proces keratynizacji naskórka
- reguluje pracę gruczołów łojowych
- przeciwdziała powstawaniu zaskórników
- przyspiesza procesy regeneracji
Kwas azelainowy ze względu na swoje właściwości jest polecany w każdym wieku. W gabinetach kosmetycznych stosuje się formę płynną azelaiku jako składnik peelingu chemicznego, który ma wspomóc leczenie trądziku młodzieńczego i trądziku różowatego, zredukować łojotok, zmniejszyć ilość zaskórników i zwężyć pory skóry. Spotkasz go w składzie wielu kosmetyków przeznaczonych nie tylko dla skóry trądzikowej, ale też naczyniowej. Docenią go też osoby ze skórą zmęczoną i zanieczyszczoną.
Jaki kwas azelainowy wybrać?
Najskuteczniejszymi produktami do pielęgnacji skóry z kwasem azelainowym są żele i maści dostępne tylko na receptę ze stężeniem od 15% do 20%. Nie są one dla wszystkich – wyższe stężenie kwasu azelainowego może być bardzo drażniące dla osób o wrażliwej skórze. Jeśli chodzi o powszechnie dostępne preparaty i kosmetyki, to zwykle występują w stężeniu od 5 do 20%, ale możesz spotkać też kwas azelainowy 30% – przykładem jest tu Azelaic Terapis 30% od firmy APIS. Natomiast 5% stężenie kwasu azelainowego znajdziesz m.in. w 5-minutowej maseczce oczyszczającej Miya.
Zalecane stężenie kwasu azelainowego w kosmetykach to 5 do 20%. Chociaż dostępne są bez recepty, najlepiej stosować je po konsultacji z dermatologiem lub kosmetologiem.
Jeśli chodzi o formę kwasu azelainowego, to najlepiej sprawdza się zmikronizowana. Oznacza to, że drobinki kwasu są pomniejszone, dzięki czemu substancja dobrze łączy się z innymi składnikami i nie jest odczuwalna, jeśli na przykład dodasz kwas azelainowy do kremu do twarzy.
Jak stosować kwas azelainowy?
Najlepiej stosować kwas azelainowy na noc jako ostatni krok w codziennej pielęgnacji skóry – polecane jest to zwłaszcza osobom ze skórą wrażliwą, w przypadku których zaleca się używanie kwasu nawet co drugi dzień. Nie ma jednak przeciwwskazań, żeby stosować go 2 razy dziennie – rano i wieczorem.
Możesz nakładać preparat z kwasem punktowo, bezpośrednio na zmiany i ciemniejsze obszary skóry. Rozważ jednak jego nakładanie na całą twarz po połączeniu z ulubionym kremem lub innym kosmetykiem. Przemawiają za tym opinie dermatologów, którzy zalecają łączenie kwasu azelainowego z innymi składnikami. Dlaczego? Azelaik jest stabilną cząsteczką, ponadto uważa się, że jest znacznie bardziej skuteczny w duecie niż w przypadku samodzielnego stosowania.
Co do zasady, kwasy AHA nie powinno się łączyć ze sobą, dlatego należy ostrożnie włączać do pielęgnacji takie kwasy AHA jak glikolowy, migdałowy czy mlekowy. Jednak, jak już wspomnieliśmy, okazuje się, że kwas azelainowy to świetny gracz zespołowy, więc warto rozważyć połączenie go z innymi substancjami, również z tej samej grupy. Aby pomóc kwasowi azelainowemu wchłonąć i działać jeszcze skuteczniej, zaleca się stosowanie najpierw kwasów AHA (takich jak kwas glikolowy lub mlekowy), BHA (kwas salicylowy) lub retinolu, aby otworzyć skórę. Następnie należy zastosować nawilżający krem i filtr przeciwsłoneczny, co najmniej SPF30.
W przypadku każdego rodzaju produktu z kwasem azelainowym, którego używasz (serum, żelu, kremu, peelingu), nałóż go na twarz i szyję w ilości wielkości groszku i rozprowadź równomiernie, zaraz po dokładnym oczyszczeniu i osuszeniu skóry.
Poznaj kwasy kosmetyczne AHA, BHA i inne i dowiedz się, jak je stosować:
Z czym najlepiej łączyć kwas azelainowy?
Dla wzmocnienia efektu możesz połączyć kwas azelainowy z witaminą C lub kwasem salicylowym. Pamiętaj jednak, że nakładanie warstw kwasu azelainowego z beta-hydroksykwasami (kwasy BHA) zwiększa ryzyko wysuszenia i podrażnienia, dlatego stosuj te kwasy ostrożnie; możesz również stosować kosmetyki z kwasem azelainowym rano, a pozostałe – wieczorem. Ponadto warto azelaik stosować w połączeniu z kremem z retinolem, przygotowując w ten sposób przeciwstarzeniowe i rozjaśniające serum. Jeśli chcesz zapewnić swojej skórze nawilżenie, połącz kwas azelainowy z kwasem hialuronowym. W przypadku trądziku (również różowatego) skuteczniejsze może okazać się połączenie: kwas azelainowy + krem nawilżający + delikatny środek myjący lub mydło siarkowe.
Kwas azelainowy świetnie działa w duecie. Możesz go łączyć z retinoidami, bakuchiolem, niacynamidem oraz innymi substancjami, takimi jak BHA czy kwas hialuronowy.
Oprócz tego kwas azelainowy dobrze działa z nadtlenkiem benzoilu, ponieważ wzmacnia jego działanie antybakteryjne – okazuje się, że takie połączenie to dość powszechny i polecany sposób na trądzik. Jest też bezpieczny do łączenia z tretinoiną (kwasem retinowym) i wzmacnia jej działanie keratolityczne, czyli złuszczające.
Czy można kwas azelainowy stosować latem?
Kwas azelainowy może być stosowany przez cały rok, ponieważ w przeciwieństwie do innych kwasów nie uwrażliwia na słońce i nie wykazuje działania fotouczulającego. Tak jak w przypadku innych kwasów, i ten warto stosować wieczorem, a rano zawsze nakładać ochronę przeciwsłoneczną, minimum SPF 30.
Dodajmy, że może być bezpieczny do stosowania nawet w przypadku uszkodzeń posłonecznych w celu zahamowania rogowacenia naskórka, jednak tu zaleca się zwiększoną ostrożność. Ponadto wykazuje właściwości antyoksydacyjne, przez co korzystnie wpływa na kondycję skóry z widocznymi oznakami fotostarzenia.
Jeśli używasz kwasu azelainowego, koniecznie stosuj kremy z filtrem UVA i UVB. Nawet niski poziom światła UV może promować pigmentację i cofać to, co osiągnęłaś dzięki kwasowi azelainowemu.
Zanim zdecydujesz się na sięgnięcie po preparaty lub kosmetyki z kwasami kosmetycznymi, skonsultuj się z dermatologiem, który też pomoże Ci dobrać najlepszy produkt i stężenie oraz omówi ewentualne skutki uboczne kuracji.
Czy można stosować kwas azelainowy w ciąży?
Kwas azelainowy spośród innych kwasów wyróżnia się tym, że nie ma przeciwwskazań do stosowania przez kobiety w ciąży. Jest polecany przez specjalistów kobietom, które cierpią na trądzik lub doświadczyły go w ciąży, ale mają na uwadze zdrowie dziecka. Dodajmy, że kwas azelainowy należy do klasy B według FDA, co oznacza, że można go bezpiecznie stosować podczas ciąży lub karmienia piersią, ale nadal nie jest to klasa A, dlatego i tutaj warto omówić kwestię stosowania azelaiku z lekarzem ginekologiem.
Trądzik w ciąży jest powszechną dolegliwością – sprawdź, jak go leczyć:
Czy są jakieś skutki uboczne stosowania kwasu azelainowego?
Przy stosowaniu miejscowym kwas azelainowy jest dobrze tolerowany, a działania niepożądane są wyraźnie ograniczone do łagodnego i przemijającego miejscowego podrażnienia skóry. Badania wskazują, że stosowanie kwasu azelainowego nie wiąże się praktycznie z żadnymi efektami ubocznymi. Jest to spowodowane tym, że kwas azelainowy wykazuje niską zdolność przenikania do organizmu (wchłanialność systemowa ok. 3,6% przez skórę). Zastosowany na skórę przenika do wszystkich jej warstw, a następnie jest częściowo wydalany z moczem w postaci niezmienionej.
Kwas azelainowy jest ogólnie dobrze tolerowany. Na początku kuracji kwasem azelainowym może pojawić się podrażnienie skóry w postaci pieczenia, zaczerwienienia czy swędzenia – to normalna reakcja. Zwykle ustępuje samoistnie.
W niektórych przypadkach może wywołać typowe dla kwasów skutki uboczne, jednak dotyczy to w szczególności skóry wrażliwej. Wówczas wśród niepożądanych objawów wymienia się swędzenie, mrowienie, kłucie pieczenie, rumień, przesuszenie i łuszczenie się skóry, które zwykle mija po kilku dniach. Czasem są to poważniejsze oznaki jak pęcherze, opuchlizna czy nasilenie objawów trądziku – w takim przypadku najlepiej przerwać kurację i skonsultować się z lekarzem.
Dodajmy, że kwas azelainowy klasyfikowany jest jako bezglutenowy, mimo że pochodzi z pszenicy. Większość gastroenterologów jest zgodna, że nie może być wchłaniany przez skórę na tyle znacząco, aby wywołać nadwrażliwość na gluten lub reakcję na gluten.
Kiedy pojawią się efekty?
Pierwsze efekty stosowania azelaiku zauważa się zwykle po kilku tygodniach systematycznego stosowania. Nawet w przypadku preparatów na receptę zaznacza się, że kuracja powinna potrwać minimum 2 miesiące, aby zauważyć rozjaśnienie przebarwień, dlatego też nie poddawaj się po kilku kuracjach. W przypadku kosmetyków z kwasem azelainowym mówi się o efektach po o 3-4 miesiącach codziennego stosowania.
Jak długo można stosować kwas azelainowy?
Nawet długotrwałe używanie kwasu azelainowego nie powoduje oporności bakterii, ponadto substancja działa cały czas z taką samą skutecznością. Dlatego też możesz kwas azelainowy nadaje się do długoterminowych kuracji.
Przeczytaj również:
Kosmetolog radzi: Kwas azelainowy w pielęgnacji cery naczynkowej
Pękające naczynka krwionośne (teleangiektazje) to nic innego jak „pajączki” na skórze. Jest to zmora osób obdarzonych delikatną i płytko unaczynioną cerą naczynkową. Skóra naczyniowa jest zazwyczaj cieńsza i bardzo łatwo ulega podrażnieniom. Naczynia włosowate skóry pod wpływem różnych czynników (genetycznych i środowiskowych) łatwo ulegają osłabieniu i trwałemu rozszerzeniu. Z racji płytkiego umiejscowienia w skórze – czerwone pajączki są łatwo widoczne gołym okiem.
Pielęgnacja skóry naczyniowej może stanowić wyzwanie. Warto jednak je podjąć, ponieważ następstwem zaniedbań może być pogorszenie stanu skóry, a także rozwój trądziku różowatego. Kosmetyki dedykowane cerze naczynkowej obfitują w składniki uszczelniające naczynia krwionośne skóry, zwalczające zaczerwienienia, niwelujące obrzęki, składniki o działaniu antybakteryjnym i przeciwzapalnym (m.in. flawonoidy, escyna, witamin` C, wyciągi roślinne i śluz ślimaka). W przypadku cery naczynkowej należy zachować dużą ostrożność przy wyborze zabiegów pielęgnacyjnych, w tym peelingów i kwasów.
Sprzymierzeńcem w pielęgnacji delikatnej cery naczynkowej bez wątpienia może okazać się kwas azelainowy. Peeling z kwasem azelainowym działa delikatnie, nie powodując silnego złuszczania się skóry. Pomaga wyciszyć zmiany zapalne, zredukować zaczerwienienia skóry, ujednolicić jej koloryt, wygładzić skórę i głęboko nawilżyć. Mimo że proces likwidacji uszkodzeń na skórze może wymagać serii zabiegów, efekty widoczne są już po pierwszym zabiegu z wykorzystaniem kwasu azelainowego.
O cerę naczynkową warto dbać holistycznie – stawiając na właściwie dobraną pielęgnację, zdrową dietę i aktywny tryb życia, eliminując czynniki pogarszające stan skóry. Tylko wtedy jesteśmy w stanie „zapanować” nad naczynkami i cieszyć się zdrową skórą przez długi czas.
Przeczytaj również:
Kwas azelainowy – podsumowanie
Kwas azelainowy to idealny składnik do pielęgnacji skóry dotkniętej trądzikiem i jest w stanie poprawić stan skóry w trądziku pospolitym u nastolatków i dorosłych oraz w trądziku różowatym. Badania naukowe wskazują na wysoką skuteczność kwasu azelainowego w redukcji przebarwień skórnych różnego pochodzenia. Regularne stosowanie tego kwasu sprawia, że skóra staje się gładka, a koloryt skóry zostaje wyrównany.
Najczęściej dodaje się go do kosmetyków, aby uzyskać krem, serum lub peeling rozjaśniający i wspomagający leczenie trądziku. Możesz zdecydować się też na gotowe produkty, w których obok kwasu azelainowego pojawiają się inne dobroczynne substancje, wzmacniające jego działanie, a tym samym zapewniające jeszcze lepsze efekty pielęgnacyjne.
Co ważne, jest zalecany do wszystkich rodzajów skóry, jest bezpieczny i ma minimalne ryzyko podrażnień (dotyczy to głównie cery wrażliwej). Może być stosowany w ciąży, nawet przez cały okres jej trwania. Do tego może być stosowany w połączeniu z większością składników, z czego najlepsze efekty uzyskuje się dzięki miksom z alfa-hydroksykwasami (AHA), beta-hydroksykwasami (BHA) i retinolem.
Źródła:
- Brian C. Schulte, Wesley Wu, Ted Rosen, Azelaic Acid: Evidence-based Update on Mechanism of Action and Clinical Application, Journal of Drugs in Dermatology 2015 Sep;14(9):964-8 (dostęp 16.01.2022)
- A. Fitton, K.L. Goa, Azelaic acid. A review of its pharmacological properties and therapeutic efficacy in acne and hyperpigmentary skin disorders, Drug Evaluation 1991 May;41(5):780-98 (dostęp 16.01.2022)
- M.A. Sieber, J.K.E. Hegel, Azelaic acid: Properties and mode of action, Skin Pharmacology and Physiology 2014;27 Suppl 1:9-17, Epub 2013 Nov 13 (dostęp 16.01.2022)
- Postępowanie w terapii trądziku różowatego. Część II – Zalecenia pielęgnacji domowej, artykuł naukowy, Kosmetologia Estetyczna 5 / 2019 / vol. 8 (dostęp 16.01.2022)
- Piotr Brzeziński, Wybrane problemy kliniczne. Leczenie miejscowe w trądziku różowatym, Forum Medycyny Rodzinnej 2010, tom 4, nr 4, 263–272 przez Via Medica 2010 (dostęp 16.01.2022)
Szukasz innego sposobu na trądzik? Sprawdź nasze hity:
